برات (ولایت)بِرات، ولایت و شهر مرکز آن، شهری است در جنوب بخش مرکزی آلبانی (جمهوری آلبانی کشوری است در جنوب شرقی قاره اروپا) که قسمتی از اراضی آن کوهستانی است. ۱ - سابقه شهر براتسابقه این شهر به سده ۴ق‌م می‌رسد. در سده ۲ق‌م یونانیان این شهر را آنتی پاتریا می‌نامیدند. در عهد امپراتوری روم شرقی (بیزانس)، این شهر پولخِریوپولیس نامیده شد. [۱]
TOrkiye diyanet vakf o Isl @ m ansiklopedisi، Istanbul، ج۳، ص۲۰۴، ۱۹۹۲.
[۲]
BSE ۳، ج۱، ص۴۷۳..
از سده ۳ق/۹م هنگامی که صربها حکومت شهر را در دست گرفتند، آن را بلگراد نامیدند. [۳]
BSE ۳، ج۵، ص۴۷۳.
[۴]
سامی، شمس‌الدین، قاموس الاعلام، ج۲، ص۱۲۶۰، استانبول، ۱۸۸۹م.
در نوشته‌ها از چند بلگراد، از جمله بلگراد دانوب (طونا بلغرادی)، بلگراد استولنی (استولنی بلغرادی)، بلگراد اردل (اردل بلغرادی) و بلگراد آرناؤد (آرناؤد بلغرادی) یاد شده است. [۵]
اولیا چلبی، سیاحت‌نامه، ج۸، ص۶۸۹، استانبول، ۱۹۲۸م.
ترکان عثمانی ساکنان آلبانی را «آرناؤد» می‌نامیدند. از این‌رو، شهر مذکور «آرناؤد لُغ بلغرادی» خوانده شد. [۶]
سامی، شمس‌الدین، قاموس الاعلام، ج۲، ص۱۲۶۰، استانبول، ۱۸۸۹م.
[۷]
Uzun ۵ ar، s o l o، IH، ج۱، ص۲۰۳.، Osmanl o tarihi، Ankara، ۱۹۷۲-۱۹۸۳.
بعدها این شهر برات (براتی) نامیده شد که برگرفته از نام بلگراد است. [۸]
BSE ۳، ج۵، ص۴۷۳.
شهر برات، مرکز ولایت برات در کنار رود اوسومی واقع شده که شاخه‌ای از رود سِمِنی است. [۹]
TOrkiye diyanet vakf o Isl @ m ansiklopedisi، Istanbul، ج۳، ص۲۰۴، ۱۹۹۲.
[۱۰]
BSE ۳، ج۵، ص۴۷۳.
۲ - جمعیت شهرجمعیت شهر در ۱۹۶۷م/۱۳۴۶ش حدود ۲۴ هزار نفر بوده [۱۱]
BSE ۳، ج۵، ص۴۷۳.
که در ۱۹۹۳م/۱۳۷۲ش به بیش از ۱۴۸ هزار نفر افزایش یافته است («برات۲»،. (npn. ولایت برات از مراکز باغداری، تولید انگور و توتون است. صنایع شهر و ولایت شامل کاغذسازی، تهیه روغن زیتون و سیگار است. در کوچووه نزدیک شهر برات پالایشگاه نفت ساخته شده است. [۱۲]
BSE ۳، ج۵، ص۴۷۳.
۳ - حضور دولت عثمانی در براتحضور فعال دولت عثمانی در آلبانی از ۷۸۵ق/۱۳۸۳م آغاز شد. [۱۳]
Uzun ۵ ar، s o l o، IH، ج۱، ص۲۰۳.، Osmanl o tarihi، Ankara، ۱۹۷۲-۱۹۸۳.
در ۷۹۸ق/۱۳۹۶م یک لشکر ترک به آلبانی حمله کرد و چند شهر از جمله برات را به تصرف در آورد. [۱۴]
حاشیه، Uzun ۵ ar- s o l o، ج۱، ص۲۰۴، IH، Osmanl o tarihi، Ankara، ۱۹۷۲-۱۹۸۳.
[۱۵]
شاو، اج و اک شاو، تاریخ امپراتوری عثمانی و ترکیه جدید، ج۱، ص۷۴، ترجمه محمود رمضان‌زاده، تهران، ۱۳۷۰ش.
در ۸۴۷ق/۱۴۴۳م ژرژ کاستریوتا، قهرمان ملی آلبانی که از سوی مراد دوم سلطان عثمانی، اسکندربیک لقب یافته بود، کوشید تا لشکریان عثمانی را که چندبار شهر برات را به تصرف درآورده، و قیام مردم آن را سرکوب کرده بودند، از آنجا بیرون راند. [۱۶]
Uzun ۵ ar، s o l o، IH، ج۱، ص۲۰۸-۲۰۹.، Osmanl o tarihi، Ankara، ۱۹۷۲-۱۹۸۳.
در ۸۵۱ق/۱۴۴۷م سلطان مراد دوم به تشویق حمزه‌بیک برادر زاده اسکندربیک که با عمویش اختلاف پیدا کرده بود، عازم جنگ با اسکندربیک و تصرف آلبانی شد. در نخستین پیکارها لشکریان عثمانی موفق به تصرف برات نشدند، ولی پس از ۸۵۲ق/۱۴۴۸م مراد دوم توانست این شهر را به تصرف درآورد. در این پیکار فرمانده سپاه اسکندربیک که برای نجات وی به آنجا آمده بود، دستگیر، و کشته شد [۱۷]
Uzun ۵ ar، s o l o، IH، ج۲، ص۶۴-۶۲.، Osmanl o tarihi، Ankara، ۱۹۷۲-۱۹۸۳.
چندی بعد در ۸۵۹ق/۱۴۵۵م که سلطان محمد فاتح بر تخت امپراتوری عثمانی تکیه داشت، اسکندربیک کوشید تا برات را از تصرف ترکان خارج کند. وی مدتی شهر را در محاصره گرفت، ولی سرانجام در نتیجه فشار ترکان ناگزیر عقب نشست. [۱۸]
Uzun ۵ ar، s o l o، IH، ج۲، ص۶۵-۶۶.، Osmanl o tarihi، Ankara، ۱۹۷۲-۱۹۸۳.
۴ - احیای سنتهای فرهنگیبرات در پایان سده ۱۰ق/۱۶م رونق پیشین را از دست داد، ولی در سده ۱۱ق/۱۷م به احیای سنتهای فرهنگی دست یافت. از آثار کهن شهر می‌توان به بقایای دژی متعلق به سده ۷ق/۱۳م اشاره کرد که شامل خانه‌های مسکونی، کلیسای مریم مقدس‌ِ ولاخرنی۳ با نقش و نگارهای روی دیوار، کلیسای نیکلاس متعلق به ۹۸۶ق/۱۵۷۸م، کلیسای‌جامع متعلق به سده ۱۲ق/۱۸م با کنده‌کاریهایی بر روی چوب و تصویرهایی از قدیسان مسیحی، زیارتگاه فرقه مذهبی هِلْوِت متعلق به ۱۱۹۶ق/ ۱۷۸۲م، پلی بر روی رود اوسومی متعلق به ۱۱۹۴ق/۱۷۸۰م و موزه آثار باستانی و هنرهای زیبای شهر است. [۱۹]
BSE ۳، ج۳، ص۲۰۴.
۵ - آثار مذهبی اسلامیپس از پیروزی دولت عثمانی، آثار مذهبی اسلامی در این شهر پدید آمد. اولیا چلبی ضمن شرح انهدام برخی آثار از جمله قلعه درونی برات (آرناؤد بلغرادی)، شمار خانه‌های آن را ۴۰ تا ۵۰ باب نوشته است. وی همچنین از وجود مساجد، از جمله جامع وسیع بایزیدخان، [۲۰]
اولیا چلبی، سیاحت‌نامه، ج۸، ص۶۸۹ - ۶۹۰، استانبول، ۱۹۲۸م.
۷۰۰ باب دکان، حوضها، شادِروانها و کویهای شهر یاد کرده است. [۲۱]
اولیا چلبی، سیاحت‌نامه، ج۸، ص۶۹۲ -۶۹۳، استانبول، ۱۹۲۸م.
وی از جامع ملک غازی با مناره‌ای بلند و ستونهای مرمر، مدرسه، مکتب، تکیه، مسجد غازی مراد پاشا، مسجد حسین پاشا، خانقاه شیخ افندی، حجره‌های درویشان، صومعه‌ها، دو گرمابه و ۷۷ تفرجگاه اطراف شهر یاد کرده است. [۲۲]
اولیا چلبی، سیاحت‌نامه، ج۸، ص۶۹۳-۶۹۴، استانبول، ۱۹۲۸م.
[۲۳]
اولیا چلبی، سیاحت‌نامه، ج۸، ص۶۹۵-۶۹۷، استانبول، ۱۹۲۸م.
اولیا چلبی همچنین به وجود پل جنوبی بزرگی بر روی رود اوسومی (اوصوم بلغراد) که به فرمان سلطان سلیمان احداث شده بود، اشاره کرده است. [۲۴]
اولیا چلبی، سیاحت‌نامه، ج۸، ص۶۹۸، استانبول، ۱۹۲۸م.
۶ - فهرست منابع(۱) اولیا چلبی، سیاحت‌نامه، استانبول، ۱۹۲۸م. (۲) سامی، شمس‌الدین، قاموس الاعلام، استانبول، ۱۸۸۹م. (۳) شاو، اج و اک شاو، تاریخ امپراتوری عثمانی و ترکیه جدید، ترجمه محمود رمضان‌زاده، تهران، ۱۳۷۰ش. (۴) Berat n، www albanian com/main/countries/albania/berat. (۵) BSE ۳. (۶) TOrkiye diyanet vakf o Isl @ m ansiklopedisi، Istanbul، ۱۹۹۲. (۷) Uzun ۵ ar- s o l o، IH، Osmanl o tarihi، Ankara، ۱۹۷۲-۱۹۸۳. ۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «برات»، شماره۴۶۷۸. رده‌های این صفحه : آلبانی | جغرافیای اسلامی | شهر های آلبانی | قلمرو حکومت عثمانی | مقالات دانشنامه بزرگ اسلامی
|